پیشگفتار

آتش سوزی یکی از خطرناکترین پدیدههایی است که روی میدهد و زیانهای قابل توجه جانی و مالی به بار میآورد. ما همه روزه شاهد آتش سوزیهایی در نقاط مختلف جهان هستیم که موجب از بین رفتن انسانها و به بار آمدن زیانهای فراوان مالی میگردد.

یکی از وظایف مسئولین بخشهای صنعتی ، خدماتی و … مقابله با آتش سوزی و جلوگیری از گسترش دامنه آتش است. وظیفه طراحان ساختمانها این است که در طراحی ساختمانها خطرات ناشی از آتش سوزی را به حداقل برسانند و زمینه اقدامات ایمنی لازم را در صورت بروز آتش سوزی ، فراهم سازند ؛ از آنجا که یک الی سه دقیقه شروع حریق دارای اهمیت زیاد و حیاتی می باشند، از طرفی عوامل ایجاد حریق بسیار متنوع بوده و همچنین در تمامی ساعات شبانه روز امکان بروز آن می رود لذا امروزه با استفاده از تکنولوژی های به روز و تعبیه سیستمهایی ایجاد و تعبیه گردیدهتا خسارتهای ناشی از حریق را به حداقل برسانند و همچنین برای اطلاع دادن به ساکنین ساختمان در مواقع بروز حریق از این سیستـم ها استـفاده می شود تا حتی الامکـان از تلفات جانی جلوگیری شود.

تاریخچه

اولین اعلام حریق اتوماتیک در سال 1890 توسط فرانسیس رابینز آپتون (حق ثبت اختراع ایالات متحده) ابداع شده است.

آپتون دانشیار توماس ادیسون بود، اما هیچ شواهدی وجود ندارد که ادیسون به این پروژه کمک کرده باشد.

جورج اندرو داربی اولین دتکتور گرمای الکتریکی و دتکتور دود در سال 1902 در بیرمنگام، انگلستان به ثبت رساند.

نخستین دتکتور دود خانه ، واقعا مقرون به صرفه  توسط Duane D. Pearsall در سال 1965 اختراع شد،که شامل یک واحد مجهز به باتری بود که می توانست به راحتی نصب شده و جایگزین شود ؛ این سیستم برای اولین بار توسط شرکت دوئن در کلرادو به تولید انبوه رسید.

نوع ارتباط

سیستم های اعلان حریق از نظر نوع ارتباط به دو دسته ی  متـعارف (Conventional) و آدرس پذیر (Addressable) تقسیم می شوند ؛سیستم های متعارف اصولاً برای کاربردهای کوچک تر و محدودتر نسبت به سیستم آدرس پذیر استفاده می گردد.

از نظر هزینه ای سیستم متعارف اقتصادی تر می باشد اما دارای گزارش دهی محدودتر می باشد و ضعف آن از لحاظ تشخیص موقعیت آتش می باشد. سیستم های متعارف به شما اجازه می دهند زونی که دچار حادثه شده است را نظارت کنید این در حالی است که در سیستم آدرس پذیر مکان هر تجهیز به طور دقیق مشخص می باشد. طریقه سیم کشی در سیستم های متعارف به صورت زون و در سیستم های آدرس پذیر به صورت Loop یا همان حلقه می باشد.

سیستم های آدرس پذیر می توانند برای مشخص نمودن دقیق مکان حریق، برنامه ریزی شوند.

صفحه LCDبه کار رفته در این سیستم ها و مکان هر یک از تجهیزات را مشخص می نماید.

تجهیزات

•  مرکز کنترل یا پنل اعلام حریق

که وظیفه ارتباط بین دتکتورها و وسایل اعلام حریق را به عهده دارد ، در این مراکز که امروزه به صورت الکترونیکی وجود دارند، تمام وظایف توسط میکروپروسسورها انجام میشود و سیم کشی کلیه دتکتورها ، شستیها ، لامپهای اعلام خبر ، وسایل صوتی خبر دهنده ، منابع تغذیه و غیره به مرکز کنترل وصل میشود. مراکز کنترل دارای مدارهای عیب یاب بوده و هنگام ایجاد عیوبی ناشی از قطع مدارها ، قطع برق شهر ، ضعیف بودن باتریها ، سوختگی فیوزها ، خرابی دتکتورها عمل نموده و سیگنال به مراکز کنترل ارسال میکنند.

• دتکتور دود

دتکتور دودی یونیزاسیون دارای یک محفظه میباشد که با هوای بیرون در ارتباط است. فضای داخلی محفظه به وسیله یک منبع رادیواکتیو یونیزه میشود (یونیزاسیون مرحلهای است که مولکولهای هوا به یونهای مثبت و الکترونهای منفی تبدیل میشوند.) حال چنانچه یک ولتاژ بین این محفظه برقرار شود، یونها به طرف صفحه با قطب مخالف حرکت میکنند. یونهای مثبت به طرف الکترود منفی و الکترونها به سمت الکترود مثبت حرکت میکنند. حرکت این الکترونها و یونها یک جریان الکتریکی را بوجود میآورد.

مقدار جریان الکتریسیته بستگی به شکل محفظه ، منبع رادیواکتیو ، ولتاژ تغذیه ، درجه حرارت و رطوبت هوا دارد. در اثر ورود هوا به این محفظه جریان الکتریسیته کاهش مییابد (وجود ذرات دود باعث کاهش میزان جریان الکتریسیته میشود.) و باعث عملکرد دتکتور شده و دتکتور فعال میشود.

• دتکتور حرارت

این دتکتور نسبت به افزایش درجه حساس می باشد و در صورت افزایش درجه فعال می شود. این نوع دتکتور اعلام حریق از یک محفظه که در داخل آن یک بی متال وجود دارد که افزایش حرارت باعث بسته شدن کنتاکت بی متال می باشد تشکیل شده است.

•  شستی های دستگاه اعلام حریق

شستی ها به دو صورت موجودند یا به صورت شستی معمولی که با فشار به آن کنتاکت ها باز یا بسته می شوند یا به صورت شستی های شیشه دار که شامل یک جعبه ی کوچک قرمز رنگ که درون آن یک میکرو سوئیچ و جلوی آن درب شیشه ای است. با وارد شدن یک ضربه ی کوچک به شیشه، شیشه شکسته و اهرم میکرو سوئیچ آزاد و کنتاکت عمل می کند.

• تجهیرات سمعی و بصری

برای آگاه کردن از بروز حریق از وسایل سمعی و بصری خاص سیستم های اعلام حریق استفاده می شوند که میتوان به آژیر (Sounder )، زنگ (Bell) و چراغ ها ی نشانگر (Flasher) اشاره کرد.